Os romanos introduciron o cristianismo, impuxeron o latín e chamaron "Gallaecia", por ser a terra dos gallaeci (galaicos), ao territorio peninsular que hoxe abrangue Galicia, o norte de Portugal, Asturias e parte de León. Dividíndoo administrativamente en tres "conventus" legais: Lucus Augusti, Bracara Augusta e Asturica Augusta, coas súas tres capitais en Lugo, Braga e Astorga, respectivamente.

Aínda que non foi doado para os romanos conquistar o territorio (lendas como a do río Limia, onde decían que perdían a memoria ao cruzalo, demóstrano), os galaicos finalmente sucumbiron á conquista romana dun xeito drástico, segundo historias como a do Monte Medúlio, unha das últimas fortificacións celtas.

E aínda que non todos os celtas galaicos desapareceron e moitos se mesturaron cos romanos, outros permaneceron illados, fuxindo do dominio romano e aumentando as lendas dos mouros e das mouras. Os mouros eran seres pagáns que vivían agochados en covas ou baixo a terra. Pero, ademais, houbo outros seres como trasnos, diaños, bruxas e meigas, que hoxe forman parte da mitoloxía galega.

Os romanos instaláronse durante sete séculos na Gallaecia, onde explotaron os seus recursos auríferos e de auga quente e deixaron multitude de obras de enxeñaría (murallas, campamentos, aldeas, baños, pontes, acuedutos, templos, minas ...), especialmente na cidade de Lugo, que foi durante algún tempo a capital desta provincia romana. Nesta cidade celébrase cada ano a festa de interese cultural Arde Lucus, onde todo o mundo se disfraza de romano ou de galaico.

É importante ter en conta que estes romanos asentáronse en moitos dos antigos castros ocupados polos polos galaicos e romanizáronos, é dicir, modificaron as súas construccións e aumentaron as súas poboacións, adaptándoos ao modo de vida segundo a arquitectura urbana romana. Porén, a romanización en Galicia non foi tan patente como noutras zonas de Hispania.

Un importante emperador romano chamado Magno Clemente Máximo, naceu na Gallaecia.


Muralla de Lugo
Muralha romana de Lugo



Séculos despois, outras tribos centroeuropeas instaláronse nestas terras: os pobos xermánicos, concretamente os suevos primeiro e os visigodos despois. 

Os suevos eran un pobo de cultura céltica, orixinario da rexión histórica de Suabia (no suroeste de Alemaña), un territorio xeograficamente moi semellante ao galego, polo que se adaptaron rapidamente. E cando os suevos ocuparon o poder no século V, fundaron en Galicia o primeiro reino medieval de Europa. Foi o primeiro reino en separarse do Imperio Romano e o primeiro en acuñar a súa propia moeda.

O Reino Suevo incluía a extensión da Gallaecia romana e parte de Lusitania (o Conventus Scalabitanus), aínda que tivo influencia en máis territorios. Estableceron a capital en Braga, convertéronse ao cristianismo, crearon divisións administrativas por parroquias, fortaleceron o poder eclesiástico e deixaron vestixios artísticos.

Nesta época suevo-cristiá había unha sociedade galaico-romana na que era fundamental a historia de Prisciliano, un bispo con ideas reformistas, acusado de herexía e executado pola Igrexa antes da chegada dos suevos.

priscilianismo, entón, era unha tendencia que seguía tendo centos de seguidores na era do dominio suevo en Galicia. Tanto é así que, despois de ser executado como herexe, dise que os seus restos foron levados nunha barca de pedra á súa terra natal e, unha vez alí, foron enterrados e construída unha ermida nun campo de estrelas, unha historia idéntica á do descubrimento da tumba do apóstolo Santiago.

Noutras palabras, existe a posibilidade de que os restos do apóstolo non sexan enterrados na catedral de Santiago, senón os de Prisciliano, e a Igrexa, por medo a aumentar o priscilianismo, reescribiu a historia borrando as súas pegadas. Aínda así, houbo seguidores de Prisciliano despois da súa morte, e moitos peregrinaron á súa tumba.

Mentres tanto, na diocese de Braga, San Martiño de Dumio xogou un papel protagonista na tarefa da cristianización en Galicia, este bispo pódese considerar o homónimo de San Patrício en Irlanda.

Ademais, desde o século VI estableceuse o bispado de Bretoña no norte da Gallaecia (hoxe Galicia e Asturias). Este territorio estaba habitado por británicos (de orixe celta) que escaparon dos pobos xermánicos (anglos e saxóns) que asediaban Gran Bretaña e Armórica (Bretaña).

Neste bispado de Bretoña, o bispo Maeloc xogou un papel destacado nun modelo relixioso de cristianismo celta.
Reino Suevo Galicia
No machine-readable source provided. Own work assumed (based on copyright claims)., CC BY 2.5
Límites do Reino Suevo, da Gallaecia Romana e localización da Bretoña




Finalmente, o Reino Suevo de Galicia incorporouse ao Reino Visigodo de Hispania no século VII, pero seguiu conservando as súas entidades eclesiásticas e administrativas. Os visigodos foron un pobo xermánico oriental procedente das estepas da actual Romanía e Ucraína, que tras o desmembramento do Imperio Romano foron conquistando toda a Península Ibérica, un territorio xeográfico similar ao seu. O rei godo Witiza estableceu a súa residencia na vila de Tui.